Pek çok süs bitkisi arasında, küresel mazı sadece profesyonel tasarımcılar tarafından değil aynı zamanda amatör bahçıvanlar tarafından da sevilmektedir. Genellikle halka açık bahçeleri ve şehir parklarını süsleyen kompozisyonlarda ve bahçe arazilerinde görülür.
Açıklama
Mazı, yaprak dökmeyen gymnosperm kozalaklı cinsinin selvi ailesine aittir. Mazı, vahşi doğada yetiştiği Kuzey Amerika ve Doğu Asya'ya özgüdür. Mazı, 2,5 m iğne çapı ile 70 m yüksekliğe ulaşan, daha az sıklıkla bir ağaç olan bir çalıdır. Genç mazı, yumuşak iğne şeklinde yapraklara sahiptir ve yetişkin bir bitki, çapraz, pullu yapraklara sahiptir.
Çiçeklenmeden sonra, pullarla kaplı oval veya uzun koniler oluşur. Sonbaharda olgunlaşan yassı tohumların 2 dar kanadı vardır. Cinsi 5 tür içerir: batı ve Kore mazı, Japon ve Sichuan, dev (katlanmış) mazı.
Bu türlerin her biri, üreme sonucu elde edilen çok sayıda çeşide sahiptir ve 2 parametreye göre sınıflandırılır:
- peyzaj tasarımında uygulama üzerine;
- taç şeklinde.
Mazı çeşitleri şekil olarak ayırt edilir:
- piramidal;
- sütunlu;
- fıçı şeklindeki;
- şemsiye şeklinde;
- küresel.
Küresel Mazı, özel bir ayrı bitki türü değil, seçimin sonucudur. Yuvarlak şekilli çalıların farklı mazı türleri (Korece, Batı, Japon ve diğer türler) vardır. Ülkemizde sadece batı küresel mazı yetiştirmek mümkündür. Diğer türlerden farklı olarak, Rus iklim koşullarına iyi tolerans gösterir ve çok çeşitli çeşitlere sahiptir.
Yuvarlak taçlı Batı mazı, dona dayanıklı, yaprak dökmeyen, uzun ömürlü bir çalıdır: 50-150 yıl büyüyebilir. Yoğun bir taç ile bir top veya koni oluşturacak şekilde büyüyen dalları olan kısa bir çalıdır. Yuvarlak şekil kendi kendine oluştuğu için bazı çeşitlerin düzeltici budamaya bile ihtiyacı yoktur.
Küresel mazı, cüce bir çeşittir ve gelişimi yavaş büyüme ile karakterizedir. 100-150 yıl boyunca sadece 1-2 m'ye ulaşabilir ve en yüksek yükseklik 2,5 m olabilir.Genellikle minimum yüksekliği 0,5 m'yi geçmez ve çoğu zaman sadece birkaç on santimetredir. Dallar, kırmızımsı bir renk tonu ile pürüzsüz kahverengi bir kabukla kaplıdır. İğneleri yaklaşık 3 yıl uzar ve 7 cm uzunluğa ulaşabilir, ardından küçük dallarla birlikte düşer. Genç çalıların iğneleri yumuşaktır, ancak bitki büyüdükçe kabalaşır.
İlkbaharda çiçeklenme meydana gelir, daha sonra 2 tohum içeren küçük (yaklaşık 1,2 cm) oval veya uzun pullu kozalaklar oluşur. Tacın farklı tonları olabilir: koyu yeşilden sarı-yeşile, kahverengi ve kahverengiden altına. Mazı, tüm yıl boyunca iğnelerinin zengin rengini korur. Bu nedenle, bu dekoratif nitelikleri yazın diğer çiçekli bitkilerin vurgulanmasına izin verir ve sonbaharda dekorun ana ve baskın unsurudur. Batı'nın küresel mazı, şehrin kirli hava ortamını iyi tolere ediyor.
Atmosferi mikropların büyümesini engelleyen uçucu yağlar ve maddelerle zenginleştirir. Bu nedenle, mazı tarlalarının etrafındaki hava temizdir ve kendine özgü bir aroması vardır.
Popüler türler
Küresel taçlı çeşitli mazı türleri çok çeşitli ile temsil edilmektedir. Bu tür çeşitler en yaygın ve popülerdir.
- "Globoza". Bu, 19. yüzyılın ortalarında elde edilen ilk küresel mazı çeşididir. Oldukça yüksek bir büyüme ile ayırt edilir: yetişkin bir mazı 1,5-2,5 m'ye kadar büyüyebilir Diğer çeşitlerle karşılaştırıldığında hızlı büyür: 1 yılda 10-20 cm büyüyebilir Büyümenin ilk yıllarında çalıların henüz bir ana gövdesi yoktur. Önde gelen çekim sadece 10-15 yıl içinde oluşabilir. Başlangıçta taç, sadece 5-7 yıl boyunca yuvarlak olan dar bir üçgen şekil alır. Yukarı bakan iğneler mevsime göre rengini değiştirme eğilimindedir: yaz aylarında, kışın griye dönen zengin bir yeşil renge sahiptirler. Bitkinin büyümesi ile taç yoğunluğu ve yoğunluğu artar. Globoza, biçimlendirici budama gerektirmez.
- Danica. Bu çeşitlilik, yirminci yüzyılın ortalarında Danimarka'daki yetiştiriciler tarafından elde edildi, cılız çeşitliliğe aittir. Danica, yavaş büyümesiyle dikkat çekiyor. Bitki 1 yılda yaklaşık 5 cm boyunda ve yaklaşık 4 cm genişliğinde büyür. On yaşında bir çalı, yarım metre yüksekliğe ve yaklaşık 1 m çapında bir yüksekliğe ulaşabilir ve maksimum yükseklik 0,8 m olabilir.Koşullara iddiasızlık ile karakterize edilir, hem aydınlatılmış hem de gölgeli alanlarda iyi büyür. Bununla birlikte, güneşte, çalı iğnelerinin rengi daha doygun hale gelir ve taç kalınlaşır. Danica'nın dona karşı direnci iyidir. Çeşitlilik, biçimlendirici budama gerektirmez.
- Mazı "Reingold" , yüksekliği 1.5 m olabilen çok çeşitli yuvarlak mazı anlamına gelir. Çeşit, iğnelerin rengini değiştirme yeteneği ile karakterize edilir: ilkbaharda, yazın altın rengine dönen pembe bir tonu vardır ve sonbaharda, neredeyse kahverengi olan sarı-bakır olur. Başlangıçta ince dallı genç çalılar küresel bir şekle sahiptir ve bitki büyüdükçe ve olgunlaştıkça oval hale gelir.
- Cüce yuvarlak mazı "Teddy" , yavaş büyüme ile karakterize edilen yeni, yakın zamanda geliştirilmiş bir çeşittir. 10 yılda sadece 30 cm'ye kadar büyüyen bu küçük burcun taç kısmı, olağanüstü yoğunluğu ve doğruluğu ile öne çıkıyor. "Teddy" nin düzgün, dikensiz, koyu yeşil iğneleri vardır. Kışın kahverengiye döner ve çalının kendisi bir yastık şeklini alır. Çeşitlilik, güneş ışığı eksikliğini iyi tolere eder, normal büyüme için yalnızca birkaç saat güneşe maruz kalması gerekir.
- Çeşit "Tini Tim" cüce mazıların bir temsilcisidir. Bu, yarım asırdan fazla bir süre önce yetiştirilen, oldukça iyi bilinen ve eski bir çeşittir. Bitkinin 10 yaşına kadar yüksekliği sadece 0,3 m'ye ve genişlik - 0,5 m'ye ulaşabilir Küçük mazı, yavaş büyüme ile karakterize edilir ve yılda sadece 2 cm yükseklik ekler. İğnelerin koyu yeşil rengi, doygunluğu ve parlaklığı ile ayırt edilir. Çeşitlilik kuraklığı iyi tolere eder, soğuk havaya dayanıklıdır, ancak güneşi tercih eder: gölgede taç gevşer.
- "Altın Taffet" , dantel bir çerçeve oluşturan muhteşem, güzelce düşen dalları olan yaklaşık 35 cm yüksekliğinde küçük bir çalıdır. İğneler kışın turuncu, yazın ise altın rengindedir. Çeşitlilik güneş ışığını tercih eder: gölgede iğnelerin rengi matlaşır.
- Altın Küre çeşidinin Mazı da hızlı büyüyen bir çeşidin temsilcisidir. Yıllık büyümesi yaklaşık 10 cm'dir Alçak çalılar rengini değiştiren iğnelerle kaplıdır: ilkbaharda altındır, yazın yeşil bir ton görünür ve sonbaharda bakırdır. Bitki, budama gerektirmeyen temiz ve yoğun bir taca sahiptir. Kuraklığı zayıf bir şekilde tolere eder ve gölgeli alanları sever. Donma direnci yüksektir.
Batı küresel mazı çeşitleri, görünüm ve büyüme koşulları için gereksinimlerinde farklılık gösterebilir. Bununla birlikte, tüm çeşitler için ortak bir özellik dona karşı dirençleridir: "Danica" -40'a kadar dona ve "Teddy" - -45 dereceye kadar bile dayanır.
Nasıl ekilir?
Açık toprağa bir mazı ekmeden önce, iniş yerini doğru bir şekilde belirlemek gerekir. Yer seçimi genellikle küresel mazı çeşitliliğinden etkilenir. Sarı veya açık iğneli bitkiler bol miktarda aydınlatma gerektirirken, koyu iğneli mazılar gölgeli alanları tercih eder.
Ancak temelde, bu bitkiler güneşli, ancak doğrudan güneş ışığına erişilemeyen alanları sever. Bahçedeki en iyi yer kısmi gölgedir, böylece gündüzleri güneşin yerini bir gölge alır. Gölgede sürekli büyüyen çalılarda taç seyrekleşir, dallar uzar ve bitki dekoratif görünümünü kaybeder. Diğer şeylerin yanı sıra, tesis cereyanlara tolerans göstermediğinden, iniş alanı rüzgarlar tarafından erişilebilir olmamalıdır.
Mazı, toprağın bileşimine iddiasız olmasına rağmen, orta derecede nemli verimli topraklarda daha iyi büyür. Yeraltı suyunun yüzeyden sığ olduğu alanlardan da kaçınmalısınız.
Alçakta yatan alanlarda, bir iniş deliğine inerken, yaklaşık 20 cm'lik bir tabakaya sahip bir drenaj yerleştirmek gerekir.
En iyi ekim zamanı, bitkinin aktif bitki örtüsünün başlamasından önce erken ilkbaharda kabul edilir. Yaz ve sonbaharda, çalılar kök salacak ve kışa hazırlanacaktır. Sonbaharda fidan dikmek mümkündür. Dikim için en iyi fideler 3-5 yaşındaki çalılardır. İniş çukurları yaklaşık 14 gün önceden hazırlanır, böylece toprak oksijene doyurulur. İçlerine 1 kısım turba, 1 kısım kum ve 2 kısım çim toprağından oluşan özel bir besin karışımı yerleştirilir. Besleyici toprak gerektiren çeşitler için gübre (nitroammofosku) ekleyebilirsiniz.
Bir fide dikerken, şu kurala uyulmalıdır: kök boğazı zemin seviyesinin üzerinde olmalıdır, bu nedenle dikim deliği çok derin olmamalı, ancak bitkinin kök sistemini uygun bir şekilde içine yerleştirecek kadar geniş olmalıdır. Ekimden önce, kaptaki toprak bolca nemlendirilir, ardından fide yavaş yavaş serbest bırakılır ve hazırlanmış bir çukura yerleştirilir. Ayrıca, boşlukları önlemek için toprağı yavaş yavaş aşağı bastırarak doldurmak gerekir. Daha sonra ekilen burcun yanında bir delik açılır, böylece sulama sırasında su akmaz.
Grup dikimleri için dikim çukurları arasındaki mesafe 50 cm'den az olmamalı, bu durumda yetişkin bir bitkinin sahip olacağı boyutlar da dikkate alınmalıdır. Örneğin, "Globoza" ve "Golden Globa" çeşitleri için çalılar arasındaki boşluk 2 ila 3 m arasında olmalıdır.
Büyümenin ilk yılının tamamı boyunca, genç çalılar, iyi tolere etmedikleri için doğrudan güneş ışığından korunmalıdır. Bunun için çalıların gölgelenmesi ve herhangi bir kumaş veya kaplama malzemesi ile örtülmesi gerekir.
Doğru bakım
Mazı ile ilgilenmek zor değil, sadece olağan faaliyetleri yerine getirmelisiniz: toprağı sulamak ve gevşetmek, pansuman uygulamak, çalıları budamak ve kışa hazırlanmak. Dikimden hemen sonra, bitki bir ay boyunca günlük sulamaya ihtiyaç duyar. Her fidanın altına bir kova su dökülür. Gelecekte, sulama her 7 günde bir azaltılır, su miktarı aynıdır - bitki başına 10 litre. Yetişkin bir mazı da sulanır.
Kuraklık ve çok sıcak havalarda, mazıları daha sık sulamanız gerekir - her 7 günde yaklaşık 2 kez. Daha bol sulama gerektiren çeşitler için, çalı altındaki toprağı nemlendirmenin yanı sıra, tepenin su püskürtülmesi tavsiye edilir. Sulamaya, çalıların altındaki toprağı gevşeterek eşlik etmelidir. Bitkinin köklerine hava erişimini sağlamak için bu gereklidir. Gevşeme derinliği yaklaşık 10 cm olmalıdır Daha sonra çalıya yakın toprak, kalınlığı 7-10 cm olması gereken malçla (turba, talaş, kompost) kaplanır, nemi toprakta tutacak ve yabancı otların büyümesini de engelleyecektir.
Bitki yavaş büyümeye sahip olduğundan, ekimden 3-4 yıl sonra mazı döllemek gerekli değildir. Daha sonra, gerektiği kadar, yaklaşık 2 veya 3 yılda bir, karmaşık mineral gübreler kullanılarak gübreleme uygulanır. İlkbaharda, mazıları Kemira Universal (1 metrekare M için 50-60 g) veya nitroammofos (1 metrekare başına 30 g) ile besleyebilirsiniz. İlkbaharda organik gübreler de uygulanabilir. Sonbaharda (Ekim) genellikle potaslı gübreler kullanılır.
Gerekli gübre miktarı, küresel mazı çeşidinden doğrudan etkilenir: cüce çeşitleri uzun olanlara göre daha az gübreye ihtiyaç duyar.
Pek çok küresel batı mazı çeşidi budamaya ihtiyaç duymaz: yuvarlak şekil doğal olarak oluşur. Bununla birlikte, ilkbaharda bitkinin sıhhi bir şekilde kesilmesi gerekir: kurutulmuş, hastalıklı ve hasarlı sürgünler çıkarılır. Çit olarak kullanılan Mazı, dikim yüksekliğini korumak için ilkbaharda ve Ağustos sonunda 2 kez kesilmelidir. Çalıların yoğun taç kısmı dekoratif şekillendirmeye izin verir. Tasarımcılar, peyzajı dekore etmek için çalılara herhangi bir şekil verebilir.
Düzeltici budama, yanlış büyüme yönünde olan dalları kesmekten oluşur. Başkalarının büyümesini engelleyen gereksiz dalları da kaldırırlar. Mazı'nın uykuda tomurcukları olmadığından ve "çıplak" dallar genellikle kuruduğundan, dalları yapraksız bırakmamak önemlidir. Ayrıca inceltme hava sirkülasyonunu iyileştirir.
Küresel bir mazıların doğru budaması aşağıdaki adımları içerir:
- Araç hazırlığı. Budama sadece çok keskin aletlerle yapılmalıdır.
- Burcun muayenesi. Tüm kuru, hastalıklı ve hasarlı dalların yanı sıra bitkinin şeklini bozan bir sürgünün belirlenmesi gerekir.
- Belirlenen hasta, hasarlı sürgünlerin kaldırılması.
- Düzeltici saç kesimi - yuvarlak şekli kıran dalları kesmek.
Budama bitkileri bulutlu bir günde yapılmalıdır. İşlemden sonra çalılar iyice sulanır.
Soğuk havalarda genç fideler düşen yapraklar, ladin dalları ile kaplanır. Sıcaklık -5 dereceye düştüğünde çalılar ayrıca çuval bezi veya havanın geçmesine izin veren başka bir örtü malzemesi ile kaplanır, böylece genç çalılar kışın donmaz.
Olgun bitkiler dona dayanıklıdır ve örtülmelerine gerek yoktur.
Üreme yöntemleri
Mazı çeşitli şekillerde çoğaltılabilir:
- Tohumlar. Mazı yetiştirmek birkaç yıl alacağından, bu tür üreme nadiren kullanılır.
- Kesme en popüler yöntemdir. Kesimlerle çoğaltma genellikle ilkbaharda +17 derecelik bir sıcaklıkta şu şekilde yapılır:
- sert yan dallardan kesimler kesilir;
- kesimler, büyümeyi uyarıcı ilaç "Heteroauxin" ile işlenir;
- eşit oranlarda alınan perlit, vermikülit, turba ve kumdan bir besin substratı hazırlayın;
- kesimler karışıma yaklaşık 3 cm derinliğe kadar derinleştirilir;
- dikimden sonra düzenli olarak su ile püskürtülmeleri gerekir. Çelikler köklendikten sonra açık toprağa ekilir.
- Çalı bölümü. İlkbaharda, kar eridikten sonra, genellikle nisan sonunda yapılır. Her bir çekimde bitkinin kök sistemi iyi gelişmiş ve özerkse, çalıları bölebilirsiniz. Kökler zayıf gelişmişse, kesilmeleri gerekir ve bu çalıların ölümüne neden olabilir.
- Yatay katmanlarla üreme. Katmanlar, çalıların dibinde büyüyen ve toprağa doğru yönlendirilen dallardır. Toprağa tel ile tutturulur ve serpilir. Köklenme, ancak bir yıl sonra, genç sürgünlerin katmanlar üzerinde büyüdüğü zaman gerçekleşir. Daha sonra katman yeni çalılara bölünür ve toprağa ekilir.
Hastalıklar ve zararlılar
Mazı, herhangi bir bitki gibi, hastalıklar veya zararlı böcekler geliştirebilir. Çoğu zaman böyle sorunları var.
- Aşırı gübreleme kök yanıklarına neden olabilir. Sonuç olarak iğneler sararır. Bundan kaçınmak için, pansuman uygularken kesinlikle normlara uymanız gerekir.
- Fazla nem, fito flora hastalığına yol açar. Önce kök sistemi etkilenir ve ardından yavaş yavaş hastalık taçlara doğru hareket eder. İğneler grileşir, gövdeler yumuşaktır ve çalının kendisi solar. Çalıların yanında çürük bir koku hissedilir. Fito florasını tedavi etmek çok zordur, önlenmesi daha kolaydır. Bunu önlemek için, toprağı düzenli olarak gevşetmeniz ve sulama sırasında mantar ilaçları uygulamanız gerekir. Çalı hasar görürse, kazmak ve yakmak ve toprağı değiştirmek daha iyidir.
- Fito florasına ek olarak, mazı, dut mantarı gibi gövdeyi etkileyen, içindeki yaralara nüfuz eden bir mantar hastalığı geliştirebilir. Bu çalıların ölümüne yol açar. Profilaksi için mazıya Bordeaux sıvısı püskürtmek gerekir. Mantarlı dallar çıkarılmalıdır.
- Erken ilkbaharda bitkinin dalları bazen kahverengiye döner. Sürgünler tedavi edilmeden ölür. Görünen tüm kahverengi dallar kesilmeli, çalı etrafına kireçtaşı serpilmeli ve tacı fondötenle tozlaştırmalıdır.
Tuyu en çok bu tür zararlılardan etkilenir.
- Thuvaya yaprak biti. Yenilgisinin bir işareti sarı iğnelerin ortaya çıkmasıdır. Yaprak bitleri esas olarak alt dalları etkiler. Zararlıların yok edilmesi için "Karbofos" püskürtülmesi kullanılır.
- Benekli güve küçük (yaklaşık 4 mm) ama çok tehlikeli bir böcektir. Güvelerin verdiği hasar, çalıların üst dallarının ölmesine neden olurken iğneler kahverengileşir. Güvelerin önlenmesi ve kontrolü için, böcek öldürücü müstahzarlar ile birkaç kez püskürtülmesi önerilir. Bunu yaz aylarında yapmak daha iyidir - haziran sonunda.
- Tırtıl olunca iğneleri yiyerek zarar veren gri yapraklı bir rulo . Bununla mücadele etmek için "Bitoxibacillin" ve "Lepidocide" veya kimyasal preparatlar "Ditox", "Fufanon" kullanın.
- Tıklama böcekleri , onlarla beslenirken köklere zarar verir. Hastalık durumunda toprağa "Fufanon", "Decis" püskürtülür.
Peyzaj tasarımında kullanın
Küresel mazı, peyzaj tasarımında yaygın olarak kullanılmaktadır. Çeşit çeşitliliği, her tür tasarım kompozisyonunda kullanılmasına izin verir:
- yalnız dikimlerde;
- aynı çeşitlilikteki grup dikimlerinde;
- farklı çeşitleri kullanan karışık kompozisyonlarda;
- çit olarak;
- taş bahçelerin dekorasyonu için (rockeries);
- farklı boyutlarda alpin slaytlarda.
Tek dikimler ve çitler için çoğunlukla orta boy ve uzun çeşitler kullanılır. Cüce çalılar çoğunlukla alpin slaytlara ve kayalıklara ekilir, saksılarda yetiştirilebilir ve herhangi bir yere, örneğin bir balkona yerleştirilebilir.
Mazı, çiçekli bitkiler ve diğer kozalaklı ağaçlarla birlikte iyi görünüyor. Çiçek tarhlarını ve çiçek tarhlarını süslemek ve sınırları süslemek için kullanılır. Kabarık çalılar, heykeller gibi dekoratif unsurlarla uyumludur, taşlardan oluşan bir yerde güzel görünürler.
Tui, çeşitli şekiller şeklinde dekoratif bir şekilde kesilmiş, benzersiz kompozisyonlar yaratır ve herhangi bir manzaraya benzersiz bir özgünlük kazandırır.
Bir sonraki videoda, küresel bir Mazı'nın kırpıldığını göreceksiniz.